“We moeten elkaar nóg meer opzoeken!” Dat was misschien wel de belangrijkste conclusie van de bestuurlijke bijeenkomst Vitaal Platteland in het Veenweide Innovatie Centrum in Zegveld. Zo’n 80 hoogheemraden, gedeputeerden, burgemeesters, wethouders en anderen bekeken het IBP vanuit een bestuurlijk perspectief. Hieronder de belangrijkste (samengevatte) uitspraken van sprekers en andere aanwezigen.

“Proefboerderij Zegveld is opgericht om boeren een boterham te laten verdienen. Eerst was dat door te kijken: hoe laten we het meeste gras groeien, de meeste melk geven en de beste mest? Vervolgens werden dat natuurvriendelijke oevers, en nu staan we hier voor nieuwe opgaven als bodemdaling. Mijn oproep aan bestuurders? Zeg tegen boeren: wij gunnen jou hier een toekomst, dan komen ze in beweging.”
–  Bert de Groot, hoogheemraad De Stichtse Rijnlanden

“Waarom het IBP? Veel opgaves kun je niet alleen aan. Natuurlijk: wat je alleen kunt moet je alleen doen, maar vaak is dat ingewikkeld. Het IBP is daarom een proeftuin voor goede samenwerking. Andere programma’s met vanuit het Rijk bepaalde doelstellingen gaan misschien sneller, maar de gebieden benoemen hier de problematiek eerst zelf. De inzichten die dat oplevert kunnen we straks inzetten voor veel grotere projecten in de toekomst. ”
– Albert Vermuë, Beleidsdirecteur Leefomgeving, VNG (en ex-Unie van Waterschappen)

“Om dit IBP te laten werken, moet je je als bestuurder echt verdiepen in het probleem van de ander. Het betekent ook dat je niet altijd helemaal krijgt wat jij graag zou willen. Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.”
– Johan Osinga, DG ministerie van LNV (ex- provincie Overijssel)

“Blijven we discussies op millimeterniveau voeren over de waterstand, of gaan we echt samen in gesprek? De insteek van het IBP is geweldig: van onderop. Maar durvern we nog een stap dieper te gaan? Hier in het waterschap hebben we die stap gezet: in zes pilots zetten we de ‘boer aan het roer’ – zij zeggen: bestuurders, ga wat anders doen, wij boeren lossen het op. Als je dat ondersteunt, en naast die mensen gaat staan, dan gaat het sneller. Voorkom dat je van tevoren wil weten waar het eindigt, begin niet meteen over centjes, SMART en KPI’s: werk van onderuit. Het risico is dat als je eerst alle rekensommetjes wil maken, je vergeet te beginnen.”
– Nogmaals Bert de Groot, hoogheemraad De Stichtse Rijnlanden

“Ik ben oprecht blij dat we bij de project betrokkken zijn: niet  als rekenmeester, maar om te leren en te helpen leren hoe je de schakelkasten van deze ingewikkelde processen zo kunt inrichten dat iedereen met elkaar meebeweegt. Te vaak kijkt Den Haag naar de regio: wat heb je nodig? En de regio kijkt naar Den Haag: waar is geld voor beschikbaar? Zo’n kip-en-verhaal. Met het IBP moeten we daar voorbij. Want bestuurders hebben de tijd, maar ondernemers niet. Die willen duidelijkheid, want die moeten investeringen doen van een paar ton. Kortom: blijf niet allemaal op je eigen verdieping in het huis van Thorbecke, maar ontmoet elkaar in het trappenhuis. Zodat je oplossingen in de regio kunt vinden, maar die vervolgens ook kunt opschalen. Dit programma heeft alles in zich om een plek te worden waar problemen benoemd worden én neergelegd waar ze thuishoren. Laat je inspireren door bijvoorbeeld Meijendel, de Overdiepse Polder, Ruimte voor de Rivier. Daarbij gaat het telkens over hetzelfde: collectief eigenaarschap. Ook van kennis. Ga die dus met elkaar ophalen, met waterschappen en boeren. Zet de inhoud voorop, laat de structuur volgen en richt zo op een nieuwe manier het bestuurlijke landschap in.”
– Hans Mommaas, directeur Planbureau voor de Leefomgeving (bekijk de presentatie als pdf)

Vier dilemma’s uit de praktijk

Tijdens de bestuurlijke bijeenkomst bespraken de aanwezigen de vier dilemma’s uit de dagelijkse praktijk van de gebieden. Heeft u hierover ideeën, ervaringen of tips die u wilt delen? Neem contact op met het IBP Vitaal Platteland!

  • Bert de Groot, hoogheemraad HDSR: “De grootste benodigde verandering ligt bij de overheden zelf. Om echt van onderaf te werken moeten we naast de mensen in het gebied gaan staan en de drijvende krachten daar benutten. Gewoon beginnen, samen ontdekken zonder van tevoren alle antwoorden te weten. Maar durven wij, als één gezamenlijke overheid, alleen doelen te formuleren en het gebied zelf de plannen en maatregelen te laten bepalen (zonder bijvoorbeeld specifieke gebieden aan te wijzen)?”
  • Bart van Moorsel, provincie Gelderland: “IBP staat voor werken als één overheid. In hoeverre ben je  vertegenwoordiger van je eigen organisatie of van ‘de regio’. Hoever gaan we in het ‘ontschotten’, brengen we alle capaciteit en (budgettaire) middelen samen? Hoe werkt dat en is er ruimte voor?”
  • Pierre Bos, burgemeester Boekel: “Is dit IBP een experiment of duurzame aanpak? Hoe kijken bestuurders hiernaar? Is de IBP VP-aanpak de nieuwe manier van werken? Of beschouwen we het meer als een tijdelijke experimentele werkwijze?”
  • Eric Caspers, gemeente Schouwen Duivenland: “Een gedeelde en scherp doordachte visie van het gebied is succes voor goede samenwerking (voorwaarde). Maar is gedeelde visie een nietje door bestaande visies of met elkaar een “geheel” bedacht en ontwikkeld narratief? En komt daarmee snelheid en slagkracht niet in het geding? We willen immers aan de slag!”

“Het idee van collectief eigenaarschap, van probleem én oplossing, is heel belangrijk om leefbaarheid handen en voeten te geven. Een mooi aanknopingspunt om vervolg aan te geven in de rest van het IBP.”
– Ellen van Selm, burgemeester Opsterland en voorzitter P10

Henk: “Als ik thuis kom, praat ik vaak even met de buurman: die moet ik eigenlijk kunnen uitleggen wat ik heb meegemaakt. Met de energie die ik heb meegekregen lukt dat zeker. Het gaat allereerst om de mensen in het gebied zelf!”
– Henk Jumelet, CDA-gedeputeerde provincie Drenthe

“Mooi dat je hier meer mensen leert kennen en hoort dat iedereen, in alle overheidslagen, voor dezelfde problemen staat. Blijkbaar moeten we elkaar toch nóg vaker opzoeken! Een stap dieper gaan, uitzoeken waar het probleem nou echt zit: zo kom je tot vertrouwen. We zitten hier allemaal met andere petten, maar gooi die nou even af, denk actief mee, en kijk achteraf hoe je het intern moet verantwoorden en regelen allemaal.”
– Antoinet Helvoirt, heemraad waterschap Rijn en IJssel