Vitaal Platteland

Om de rol van waterschappen bij het IBP Vitaal Platteland te kunnen duiden, is hen gevraagd een enquête in te vullen. Carel Nobbe, lid van het landelijk Programmateam IBP VP namens de Unie van Waterschappen, blogt over de resultaten.

“Op het gebied van klimaat en duurzame landbouw staan Waterschappen in het landelijk gebied de komende jaren nog voor veel uitdagingen. Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland (IBP VP) levert een bijdrage om deze uitdagingen in samenhang versneld aan te pakken.” Dat zegt Theunis Osinga van Wetterskip Fryslân. Hij is daar projectleider IBP VP.

Om de rol van de waterschappen bij het IBP VP te kunnen duiden is medewerkers als Theunis gevraagd een enquête in te vullen. Hieruit blijkt dat de manier waarop de verschillende waterschappen zijn aangehaakt verschilt: dat gaat van voorzitter van de bestuurlijke stuurgroep, tot aan passief ambtelijke deelname. Het is belangrijk om de iets minder betrokken waterschappen te stimuleren om actiever deel te nemen. Zowel bij de gebiedsgerichte aanpak in de 15 gebieden, als in het overkoepelende IBP VP-programma, waar veel zinvolle kennis wordt uitgewisseld.

Klimaatrobuust watersysteem
Heel mooi is te merken dat de inhoudelijke wateropgaven integraal verankerd zijn in de aanpak van de 15 gebiedsplannen. Alle waterthema’s worden genoemd: droogte, wateroverlast, waterveiligheid, waterkwaliteit, bodembeheer, biodiversiteit, gevolgen van bodemdaling, klimaataanpak. En ook de manier waarop deze opgaven worden opgepakt binnen IBP Vitaal Platteland: een gebiedsgerichte adaptieve aanpak, heeft voor veel van de waterschappen toegevoegde waarde.

Doel is een klimaatrobuust en toekomstbestendig watersysteem. Dat vraagt om een fundamentele herschikking van dat systeem. Het is immers eeuwenlang gebaseerd geweest op de afvoer van water. Nu is het nodig om water beter vast te houden in natte tijden, om juist in droge periodes over extra water te beschikken. Voor natuur, landbouw en andere functies. En tijdens extreme neerslag in de winter wateroverlast op het land te accepteren. Zo was het watersysteem in februari van dit jaar nog vol, maar eind mei waren de waterstanden alweer lager dan het gemiddelde.

Samen met partners
Deze aanpak is alleen haalbaar als alle partijen in stedelijk en landelijk gebied, van de provincie, agrariërs en consumenten tot gemeenten en drinkwaterbedrijven, samenwerken. Voor het behoud en de ontwikkeling van het economisch potentieel van het landelijk gebied, voor het toekomstperspectief van de landbouw en voor het behoud van de unieke natuurlijke en landschappelijke kwaliteiten is voldoende schoon water onontbeerlijk.

Iedereen is doordrongen van de ernst en urgentie van de wateropgaven en is bereid om over het eigen belang heen te stappen. Maar we weten nog niet hoe we de problemen structureel kunnen oplossen. Dat vereist een aanpak met alle partijen in het gebied.

Regionale aanpak
Janneke Langenhof van Waterschap Vechtstromen uit Twente geeft aan dat: ”het IBP VP zorgt voor betere visievorming en het opstellen en mede- uitvoeren van een kennisagenda. Ook faciliteert het programma de uitvoering van gebiedsgerichte initiatieven, onder meer ondersteund door de Universiteit Twente”. Daarbij is het belangrijk andere regionale trajecten als regiodeals, en in verband met het Klimaatakkoord, de NOVI-aanpak, stikstof, transitielandbouw, deltaprogramma’s en natuuraanpak, met het IBP VP op één lijn te brengen.

Doorgaan met IBPVP
Uit de enquête blijkt dat de waterschappen merken dat IBP VP zorgt voor het (nog) betere aanhaken van het Rijk en gemeenten bij de samenwerking in de 15 gebieden. Ook groeit het besef dat het niet alleen gaat om samenwerking op inhoudelijke gronden. Juist bij de samenwerking en governance moeten stappen worden gezet, en nog meer als een overheid samen worden gewerkt. De samenwerking tussen zowel Rijk en regio als binnen Rijk en regio werpt nu al vruchten af. Aandacht bij de waterschappen is nog nodig om de geleerde lessen van IBP VP meer “main stream” te maken. Juist ook om de lessen bij andere gebiedsgerichte aanpakken (transities bij klimaat, landbouw, natuur, water) te kunnen gebruiken.     

Al met al zijn we als waterschappen trots hoe we de uitdagingen in het watersysteem vanaf de start van het IBP met de vier overheden om tafel oppakken. Zo kunnen we nu en straks doortastend aan de slag met vernieuwend waterbeheer. IBP is daarmee ook voor de toekomst een mooi platform, waar overheden elkaar op meerdere onderwerpen vinden.

Carel Nobbe, lid landelijk Programmateam IBP VP, namens de UvW.