‘Zorg dat je als regio smart blijft sturen, zonder te ontzielen.’ Zo luidde één van de veelzeggende adviezen tijdens het online Werkcafé Vitaal Platteland, op 15 november. Centraal stond de slotnotitie van de werkgroep Borging. Die wordt 9 december op ludieke wijze aangeboden aan de opdrachtgevers van de borgingsfase van het IBP VP.

Het huidige netwerk Werkplaats Vitaal Platteland stop aan het einde van dit jaar. Op 9 december 2021 vindt de ‘finale’ plaats. Dan is het zaak dat we de antwoorden op de volgende vragen in elk geval in een notitie hebben verwoord: Hoe zorgen we als regionale en landelijke bestuurders dat we de lessen van Vitaal Platteland vasthouden, inbedden en uitbouwen? Sámen met andere programma’s en gebieden?

Tijdens het café op 15 november kon worden gereageerd op een eerste conceptversie van bovengenoemde slotnotitie. Om zoveel mogelijk bruikbare inbreng te waarborgen, was gekozen voor een mini werkbijeenkomst.

Drie lessen
De middag startte plenair, met een toelichting van diverse werkgroep leden. Bart Beukema (provincie Overijssel): “Doel is dat we het interbestuurlijk werken zelf vasthouden én zorgen voor een goede overdracht aan een mogelijke landingsplaats voor geleerde lessen, zoals het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).” Het NPLG wil (onderdelen van) het IBP VP-netwerk en aanpak adopteren. In hoeverre dat ook daadwerkelijk gebeurt hangt af van de koers van een nieuw kabinet.

Els van Bon (Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier): “De notitie geeft vanuit de borgingsfase drie lessen voor succes mee aan de samenwerkende overheden, maatschappelijke organisaties en aan het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Lessen over samenwerken die vanzelfsprekend lijken, maar die in de praktijk weerbarstig blijken”:

1. Samen blijven optrekken
2. Mogelijk maken in de praktijk
3. Blijven leren, inspireren en experimenteren

Willen we deze lessen in de praktijk kunnen brengen, dan is het belangrijk om elkaar de ruimte te blijven geven. We moeten blijvend ‘trap op en trap af’ gaan: het Rijk komt de regio’s tegemoet en andersom. Daarbij is het heel belangrijk dat we blijven redeneren vanuit gezamenlijke opgaves. En dat we sturingsinstrumenten anders vormgeven en inzetten. Els van Bon: “Zo lopen waterschapbegrotingen nu over vier jaar. Dat kan flexibeler; financiële termijnen moeten aansluiten. En ja, dat gaat schuren en pijn doen. Dat zie je bijvoorbeeld ook bij de samenwerking tussen de veenweidegebieden. Toch is daar inmiddels een stevige basis gelegd. Dat moeten we overal integraal doorzetten, en daar is lef voor nodig!”

Na de plenaire aftrap werd in deelsessies verder gepraat. Daarbij stonden vragen centraal als ‘We willen samen blijven optrekken, dat vraagt een cultuuromslag. Hoe pak je dit aan in jouw gebied? Welke procesmatige zaken en sturingsinstrumenten heb je daarvoor daadwerkelijk nodig in jouw organisatie? En hoe zorgen we met z’n allen dat we dit op lerende wijze blijven doen?’

Wat er nodig is voor de beoogde cultuuromslag werd in een van de deelsessies heel mooi verwoord: “Wat we willen is smart sturen, zonder te ontzielen. Daarmee bedoel ik dat we goed moeten doorvragen. Want vaak komt niet op tafel waar het echt om gaat! Wil je dat goed doen, dan kom je er niet met ‘spreadsheetmanagement’. Dat vergt vakmanschap en daarin moeten bestuurders opgeleid worden.”

Slotconclusies
De middag leverde flink wat bruikbare input op. Er werd afgesloten met een slotconclusie vanuit alle overheidslagen en overige deelnemers. Hierbij een greep uit de opmerkingen:

• Gemeenten – “Gemeenten moeten hun proces zo inrichten dat er veel meer draagvlak mogelijk is vanuit de samenleving.”
• Provincies – “Interbestuurlijk werken begint bij een zelfverzekerde provincie als regisseur” en “We moeten ervoor waken dat we alles dichtregelen.”
• Waterschappen – “Waterschappen kunnen mijns inziens een veel grotere rol vervullen bij interbestuurlijk en gebiedsgericht werken” en “Daarbij moeten we vooral een eerlijk verhaal durven neerleggen in gebieden. De maakbare wereld inclusief watersysteem zoals we dat kenden bestaat niet meer!”
• Rijk – “Het Rijk moet de verkokering doorbreken en interdepartementaal de samenwerking opzoeken om met 1 mond naar de gebieden te kunnen spreken.”
• LTO – “We investeren in dingen, maar het wordt zo slecht gezien. Hoe zorgen we er voor dat positieve initiatieven meer in beeld komen?”

Dank!
De werkgroep Borging dankt iedereen die 15 november heeft meegepraat of anderszins input heeft geleverd voor de inbreng.