Vitaal Platteland

Iets niet kunnen of weten. En toch…

Drie dagen lang werd op Terschelling tijdens het Springtijforum gesproken over oplossingen voor een duurzaam en toekomstbestendig Nederland. De opbrengsten van Springtij  zijn gebundeld in dit manifest voor het nieuwe kabinet.  Het IBP VP was met Pierre Bos (burgemeester Boekel), Anne Reijbroek (verbinder LNV) en Harry Louwenaar (communicatieregisseur) ter plekke. Los van alle inhoudelijke debatten, biedt Springtij ook reflectie en inspiratie over (persoonlijk) leiderschap in ongewisse tijden. Durf je initiatief  te nemen als je iets niet kunt of niet weet? Hoe ‘onzekerheidsvaardig’ ben je?

Improviseren op de blokfluit

Tijdens de plenaire dagopening op zaterdagmorgen nodigde componist Merlijn Twaalfhoven (afgestudeerd op compositie en alt viool) de Springtijdeelnemers uit om een muziekinstrument te bespelen. De essentie van deze oefening: wat doen we als we iets niet kunnen of echt weten? ‘Het beeld van iets niet kunnen en iets niet weten is waar we voor staan. We zien op zich verandering wel zitten, maar zijn we echt comfortabel met het onbekende? Zijn we echt onzekerheidsvaardig of houden we toch weer stiekem vast aan routekaarten, scenario’s prognoses en andere bestaande denkbeelden? Durven we de onzekerheid te omarmen en in de onwetendheid te bewegen?’ Ik vond het een prachtig experiment. Zaterdagmorgen, lauw zonnetje boven een zandafgraving op Terschelling met 250 mensen al improviserend een compositie maken.  Met verbeeldingskracht, schoonheid, en creativiteit wereldproblemen te lijf. Dat is het motto van Merlijn. En dat is wat we deden. Althans probeerden.

Hara hachi bu 

Een andere inspirator was Arne Hendriks, onderzoeker, kunstenaar en maker die de grenzen op zoekt van specifieke culturele waarden die onze relatie met de planeet definiëren. Hendriks vindt dat we ons meer moeten openstellen voor radicale nieuwe ideeën en disruptieve praktijken. Zo onderzoekt hij in het project The Incredible Shrinking Man of de mens niet veel kleiner zou kunnen worden in plaats van steeds groter, en hoe dan en wat daarvan de positieve gevolgen zouden zijn. Bij een maat van 50 centimeter kan 1 kip 100 mensen voeden. Hij hield een aanstekelijk pleidooi voor de gezonde Japanse hara hachi bu-traditie: eet tot je 80% vol zit en eet niet tot je niet meer kunt. Dat is op zich niet dé oplossing voor vermindering van productie en consumptie maar wel een mooie eerste nudge, een eerste stap die kan leiden tot een ‘droste-effect’

Leren van Paaseiland

En ook zeer de moeite waard waren de wijze lessen van professor Jan Boersema (bioloog, filosoof, milieukundige, theoloog). ‘Zitten wij op Paaseiland?’ was zijn openingsvraag.  Paaseiland kende ooit een fascinerende cultuur met reusachtige beelden. De ondergang wordt wel toegeschreven aan het eigen handelen van de Paaslanders. Onterecht, zo maakte Jan Boersema duidelijk. Boersema sprak vervolgens over zijn fascinatie voor het spanningsveld tussen ‘kwaliteit en duurzaamheid’. Als hoogleraar ‘culturele en levensbeschouwelijke aspecten van de relatie tussen mens en natuur’ deed hij een pleidooi om op zoek te gaan naar dieperliggende -theologische- waarden die mensen binden en drijven. Abstracte doch inspirerende kost voor de zaterdagmorgen op Terschelling. Wie tijd en zin heeft kan hier de hele inleiding (onderdeel van langer programma) bekijken, of klik op de afbeelding hieronder.

Weer even terug naar het hier en nu van het IBP Vitaal Platteland. Ook dat is gestart als een ‘professioneel avontuur, een expeditie naar een nieuwe vorm van samenwerking’. Vele mensen sloten aan en leerden en leren om te dealen met onzekerheden. En door deze ervaring en inzichten weer expliciet met elkaar te delen bouwen we gaande weg aan de brug die we bewandelen. In het voorjaar tellen we de inzichten en lessen bij elkaar op. Met het onderzoek van het PBL en onze eigen verzameling van geleerde lessen.