Aandacht voor het managen van grenzen is belangrijk om de baten van integraal landgebruik te kunnen realiseren, aldus PBL-onderzoeker Saskia van Broekhoven. Zij concludeerde op basis van haar promotieonderzoek naar de ‘governance van multifunctioneel landgebruik’ onder andere dat je moet zoeken naar wegen om grenzen te overbruggen, maar dat het trekken van grenzen juist ook kan helpen bij het realiseren van effectieve integratie.

Bij het zoeken naar oplossingen voor de grote maatschappelijke opgaven rond onder meer voedsel, klimaat, waterveiligheid, biodiversiteit is er veel belangstelling voor integrale aanpakken. Werkwijzen, waarbij functies gecombineerd worden en waarbij er nauw samengewerkt wordt door verschillende actoren en bestuurslagen, betrokken bij (een deel van) de opgave. Zo ook bij het IBP VP.

Een integrale aanpak zoals die bij IBP VP kan synergiën creëren en tegelijk ecologische, economische en sociale baten leveren, en zo een duurzamere ontwikkeling mogelijk maken. Maar dit is niet eenvoudig te realiseren. PBL-onderzoeker Saskia van Broekhoven onderzocht in haar promotieonderzoek naar de ‘governance van multifunctioneel landgebruik’ wat de uitdagingen zijn voor het realiseren van dergelijke integrale initiatieven, en doet aanbevelingen om vaker tot realisatie te komen.

Door: Saskia van Broekhoven, PBL

Grenzen
Hoewel er dus veel potentiële baten zijn en integrale initiatieven veel steun krijgen, brengt de veelvoud van actoren, sectoren en publieke en private partijen betrokken bij verschillende functies belangrijke bestuurlijke uitdagingen met zich mee (Van Broekhoven en Vernay, 2018). Een grote uitdaging is dat partijen over sociale, cognitieve en fysieke grenzen moeten werken (Van Broekhoven et al. 2015; Van Broekhoven, 2020).

Stellen partijen zich een doel als integraal werken of ‘werken al een overheid’, dan worden ze geconfronteerd met grenzen. Bijvoorbeeld tussen beleidssectoren, maar ook op het gebied van ideeën en taken. Van Broekhoven analyseert hoe grenzen niet alleen overbrugd kunnen worden, maar ook getrokken, betwist, verdedigd en onderhandeld, gedurende het proces om integrale initiatieven te realiseren.

Niet alleen overbruggen maar ook grenzen trekken
Hoewel grenzen vaak gezien worden als problematisch voor samenwerking, is een belangrijke en intrigerende conclusie van dit onderzoek dat – naast strategieën om grenzen te overbruggen – ook het trekken van grenzen behulpzaam kan zijn om effectieve integratie te realiseren. Ten eerste, om grenzen te overbruggen moeten ze eerst getrokken, versterkt en geduid worden. Zo wordt respect en begrip voor elkaar ontwikkeld. Daarbij moet tegelijk waar mogelijk de verbinding worden gemaakt. Ook na een periode van overbruggen en veranderen van grenzen, kan het opnieuw trekken van grenzen helpen om het proces hanteerbaar te houden, veiligheid te creëren en autonomie te behouden.

Integratie als panacee? Grenzen betwisten gaat gepaard met conflict

Tegelijk moeten grenzen vaak betwist en veranderd worden om integratie te realiseren. Beleidsmakers en andere betrokken partijen kunnen en moeten dan ook verwachten dat integratie niet alleen meekoppelkansen biedt, maar ook gepaard gaat met ‘meekoppelconflicten’ en ‘meekoppelcompromissen’.  Ze moeten afwegen of deze opwegen tegen de te verwachten baten.

Hoewel het bij integratie van functies voor de hand ligt dat belangrijke grenzen zich tussen sectoren en organisaties bevinden, laat het onderzoek zien de discussies zich ook naar de interne organisatie verplaatsen. Om hiermee om te gaan is het van belang dat niet alleen die vertegenwoordigers die goed zijn in het werken over grenzen (bv, beleidsmakers of strategen), maar ook degenen die verantwoordelijk zijn voor het bewaken van organisatiegrenzen (bv. handhaving) vroeg in het proces betrokken zijn.

Kortom, aandacht voor het managen van grenzen is belangrijk om de baten van integraal landgebruik te kunnen realiseren. Meer weten over deze en andere inzichten uit dit onderzoek? Het proefschrift is beschikbaar via de site van de Erasmus Universiteit (klik hier). 

Referenties

  • Van Broekhoven S, Boons F, van Buuren A, et al. (2015) Boundaries in action: a framework to analyse boundary actions in multifunctional land-use developments. Environment and Planning C: Government and Policy 33(5): 1005–1023. DOI: 10.1177/0263774X15605927.
  • Van Broekhoven, S., & Vernay, A. L. (2018). Integrating Functions for a Sustainable Urban System: A Review of Multifunctional Land Use and Circular Urban Metabolism. Sustainability, 10(6), 1875. https://doi.org/10.3390/su10061875
  • Van Broekhoven, S.; van Buuren, A. (2020) Climate adaptation on the crossroads of multiple boundaries. Managing boundaries in a complex programme context. European Planning Studies. DOI:10.1080/09654313.2020.1722066