Het PBL-signalenrapport “Zorg voor landschap” pleit voor een landschapsinclusief omgevingsbeleid. In het huidige omgevingsbeleid is landschap vaak een sluitpost. Het is wenselijk om landschap expliciet te borgen in het Besluit kwaliteit leefomgeving, zo luidt een van de conclusies.
Door Frank van Dam, PBL
IBP-VP streeft naar een ecologisch duurzaam, economisch vitaal en leefbaar platteland. In dit kader lijkt het landschap impliciet de resultante te zijn van alle inspanningen, pilots en projecten, die in de gebieden worden ondernomen en uitgevoerd. In het in november 2019 verschenen rapport “Zorg voor landschap” pleit het PBL evenwel voor een ‘landschapsinclusief omgevingsbeleid: een omgevingsbeleid, waarbij de kwaliteit van het landschap expliciet en ‘aan de voorkant’ wordt meegewogen bij ruimtelijke ingrepen en projecten die de beleving van de leefomgeving (de ruimtelijke kwaliteit) beïnvloeden.
Borgen van het landschap
Het klimaatakkoord, de voortgaande verstedelijking, het natuurbeleid en veranderingen in de landbouw, leggen steeds meer claims op het agrarische landschap. De druk op het Nederlandse landschap neemt toe. Burgers maken zich zorgen over het verdwijnen van de openheid, de vergezichten, de bomenrijen, de vogels en insecten, en over de toename van het aantal windmolens, zonneparken en ‘distributie- en datadozen’.
In het rapport pleit het PBL voor het borgen van het landschap in het Besluit kwaliteit leefomgeving. Dit stimuleert provincies tot het inventariseren van hun landschappelijke kernwaarden. Hieraan kunnen dan doelstellingen en instructieregels worden verbonden voor waterschappen en gemeenten.
Integrale uitdaging én oplossing
Daarnaast pleit het PBL voor het stimuleren van meervoudig ruimtegebruik. De opgaven met betrekking tot de energietransitie, landbouw, verstedelijking, klimaatadaptatie en biodiversiteit vragen om ingrepen die lokaal vaak goed zijn te combineren. Ook ongedachte combinaties (natuur en energie) zijn daarbij het overwegen waard. Combineren van functies leidt tot meervoudig ruimtegebruik en daarmee ruimtebesparing. Dit kan zorgen voor een als mooier ervaren landschap.
Een dergelijke landschapsinclusieve benadering past uitstekend bij de aanpak van IBP Vitaal Platteland. Het gaat immers om de integraliteit van zowel de uitdaging als de oplossing. Meer weten? Download het rapport dan van de PBL-website.
Rapport “Zorg voor landschap” (2019), auteurs: Frank van Dam, Leo Pols, Hans Elzenga.
Het PBL ondersteunt het IBP Vitaal Platteland door lerend te evalueren en draagt bij aan de wetenschappelijke onderbouwing van diverse werkplaatsen en bijeenkomsten. Via de online rubriek ‘PB- tip van de maand’, geeft het planbureau in 2020 tevens maandelijks een lees- of andere tip.