Heuvelland Zuid-Limburg is uniek in Nederland: het heeft dan ook de bijzondere status van Nationaal Landschap. Het kenmerkt zich door plateau’s, afgewisseld met hellingen, steilranden, graften, holle wegen, droog- en beekdalen. Deze geven vorm aan het karakteristieke Zuid-Limburgse landschap.De bodem bestaat grotendeels uit kalk en löss, er zijn verschillende drinkwaterbronnen, en er komen planten en dieren voor die in de rest van Nederland niet of nauwelijks te vinden zijn. Ook omvat het gebied Natura2000-gebieden die de hoogste biodiversiteit van Nederland bezitten.
Zeker op de hellingen en in de (droog)dalen heeft de landbouw nog een kleinschalig en gevarieerd karakter. Op de plateau’s zijn er vooral grotere akkerbouwbedrijven. De landbouw is met ca. 60% van het grondgebruik de belangrijkste beheerder van het waardevolle cultuurlandschap. De landschappelijke kwaliteit is onmisbaar voor de Zuid-Limburgse economie en voor het leefklimaat van de 600.000 mensen die in Zuid-Limburg wonen.
De opgave
Heuvelland Zuid-Limburg staat voor de volgende vier hoofdopgaven:
- De landbouw behouden en verder verduurzamen. Dat doen we door toekomstbestendige en natuurinclusieve vormen van grondgebruik, waarbij we inzetten op nieuwe verdienmodellen voor de landbouw met een positieve bijdrage aan de andere opgaven.
- Goede milieu- en watercondities bereiken in de Natura2000-gebieden.
- Het verminderen van wateroverlastproblemen in de dorpen in de beekdalen.
- De kwaliteit van grondwater en oppervlaktewater beschermen en herstellen, onder meer in een aantal waterwingebieden en grondwaterbeschermingsgebieden.
De partners in Zuid-Limburg
- Provincie Limburg
- Limburgse Land- en Tuinbouw Bond
- Waterschap Limburg
- Waterleidingmaatschappij Limburg
- Natuurrijk Limburg
- Natuurmonumenten
- Stichting het Limburgs Landschap
- Staatsbosbeheer
- Waterregio Maastricht Mergelland
- Waterregio Westelijke Mijnstreek
- Diverse gemeenten
De ambitie
De komende drie jaar bereiken we de volgende doelen:
- Door een gebiedsbrede uitrol van de aanpak van Duurzaam Schoon Grondwater en Slim Bemesten is in het Focusgebied 75% van de agrarische gronden betrokken bij een aanpak om de belasting met nutriënten (met name nitraat) verder te verminderen. Maatregelen zijn uitgewerkt en zoveel mogelijk uitgevoerd bij agrariërs in het gebied.
- We hebben toekomstbestendige verdienmodellen voor land- en tuinbouw uitgewerkt, om grasland voor rundvee en de fruitteelt te behouden. Voor deze sectoren én voor akkerbouw en akkerbouwmatige vollegrondstuinbouw hebben we afzetmarkten voor duurzame producten verkend en in opbouw. Ook hebben we hierin natuurinclusieve landbouw meegenomen.
- We hebben maatregelen uitgewerkt om in het landelijk gebied 10 mm extra water te infiltreren, en we zijn gestart met de uitvoering.
- We hebben voor elke risicolocatie maatregelen uitgewerkt om te voorkomen dat er runoff ontstaat naar natuurgebieden en naar andere kwetsbare gebieden, zoals waterwingebieden. En we zijn begonnen met de uitvoering.
Op de lange termijn hebben we de volgende ambities:
- De ontwikkeling en toepassing van toekomstbestendige verdienmodellen voor de landbouw, die bijdragen aan een duurzaam water- en bodembeheer.
- Een transitie in grondgebruik om nutriëntenbelasting (met name nitraat) in grond- en oppervlaktewater verder te beperken, zodat we de doelstellingen in het kader van Natura2000 en KRW kunnen bereiken. Ook dragen we hiermee bij aan de bescherming van drinkwaterwinningen in het gebied.
- Een transitie in grondgebruik om een substantiële afname van wateroverlast in de bebouwde kommen en bodemafspoeling (runoff) naar N2000-gebieden te bereiken;
- Een breed gedragen aanpak, die uitgerold kan worden naar de rest van het Heuvelland.
Het Ministerie van LNV stelt via IBP Vitaal Platteland € 3,75 miljoen beschikbaar voor de verduurzaming van water- en bodembeheer in het Zuid-Limburgse Heuvelland. Provincie Limburg (80%) en Waterschap Limburg (20%) vullen dat bedrag aan tot € 7,5 miljoen.
Lees verder
Leer van andere gebieden, werk aan vertrouwen en onderbouw je pilot
Meer dan de helft van alle vraagstukken in IBP VP-gebieden gaat over wetgeving en experimenteerruimte. Welke randvoorwaarden zijn van belang om ruimte voor het experiment te creëren, en hoe beweeg je van praten naar uitvoering? Leer van oplossingen die in andere gebieden al in de maak zijn, bouw aan vertrouwen en zorg voor een wetenschappelijk onderbouwde pilot, zo luidden enkele van de adviezen, tijdens de IBP VP online werksessie ‘Verduurzaming landbouw’ op 4 juni 2020.
Lees verder
Meer berichten
