Leidt het scheuren van gras in de winter tot ander middelengebruik in de aardappelteelt, als er niet wordt voorbehandeld met glyfosaat?Dit is een van de vragen, die centraal staan bij de ‘Proef Wintervoorploegen’ die is gestart in het IBP Vitaal plattelandsgebied Drents Plateau. Giske Warringa-van Es (projectleider en boerin) en Rianne Vos (provincie Drenthe) geven uitleg
De scheurproeven in Drenthe vallen onder een deelprogramma van het IBP-VP Drents Plateau en sluiten aan bij ‘het provinciale programma ‘Duurzame melkveehouderij’. Betrokken partijen bij de scheurproeven zijn het Drents Agrarisch Jongeren Kontakt (DAJK), DLV Advies en Wageningen Research Open Teelten (WUR). Zij voeren het project uit in nauw overleg met de provincie Drenthe, het Rijk en de Waterschappen Hunze en Aa’s en Drents Overijsselse Delta.
Dit deelprogramma wordt gefaciliteerd door de landelijke IBP Vitaal Platteland Werkgroep Wetgeving & Experimenteerruimte, die vragen over wetgeving en experimenteerruimte vanuit gebieden stapsgewijs van antwoorden wil voorzien, vanuit het Rijk. “In dit kader zijn we in Drenthe vooruitlopend op de ondertekening van de IBP-VP afspraken alvast gestart, en ontwikkelen tien agrarisch ondernemers (akkerbouwers, veehouders en gemengde bedrijven) samen kennis over duurzame samenwerkingen tussen akkerbouw en veehouderij”, vertelt Rianne Vos, projectleider bij de provincie Drenthe. Samen met Giske Warringa-van Es, projectleider van ‘Samenwerking akkerbouw-veehouderij’ en boerin op één van de betrokken bedrijven, heeft ze met plezier een momentje ‘aan de keukentafel’ geprikt, om alle betrokkenen bij IBP Vitaal Platteland uitleg over de proeven te geven.
Samenwerking van oudsher
In Drenthe wordt 45% van delandbouwgrond van oudsher geruild tussen akkerbouw en veehouderij. Deze samenwerking vormt een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering van vele bedrijven. Doorgaans scheurt de akkerbouwer een perceel grasland van de veehouder, om er (poot)aardappelen op te telen.
Giske: “De samenwerking tussen akkerbouwers en veetelers is in de meeste situaties gericht op grondruil en daarmee op bouwplanrotatie.” In het kader van IBP VP en de proeven wordt kritisch gekeken naar aandachtspunten als mineralenefficiëntie, bodemgezondheid, organische stof, gewasrotatie, machinegebruik en de koppeling van deze onderwerpen met wetgeving en beleid.
Wintervoorploegen
Op het Drents plateau zijn ze de afgelopen weken als voorloper op de overige acties in het kader van IBP VP alvast gestart met het ‘Wintervoorploegen op zand’. “Hierbij kijken we naar het effect van vroeger scheuren van gras. In hoeverre heeft die timing invloed op de mineralen die beschikbaar komen voor de plant, die later op het grasland gepoot wordt? Daarbij letten we op het moment van vrijkomen van de mineralen, de mate van vertering van de graszode en de aanwezigheid van onkruiden tijdens de volgteelt.”
Waar komt de term Wintervoorploegen eigenlijk vandaan? “Die komt uit het verleden. Vroeger werd gras gescheurd zonder middelen, en dat gebeurde – de naam zegt het al – dan vaak middenin de winter”, legt Giske uit. Het idee om eerder te scheuren, komt voort uit het feit dat de programmadeelnemers in Drenthe hebben nagedacht over efficiënter gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Rianne: “Hierbij kwam ook het gebruik van glyfosaat op tafel en een eventueel verbod op dit gewasbeschermingsmiddel. In het laatste geval, maken de deelnemers zich zorgen over de goede vertering van de graszode, wanneer deze in het voorjaar wordt vernietigd.” Vandaar dat nu wordt teruggegrepen op de oude methode, en ze op het praktijkbedrijf bij akkerbouwer Robin Bouwmeester in Wijster al in januari gras hebben gescheurd. De proef is aangelegd in een aantal kleine stroken. Giske: “Op zand mag gras momenteel pas vanaf 1 februari gescheurd worden, vanwege het risico op uitspoeling. Daarom is voor deze proef een wettelijke vrijstelling aangevraagd.”
Samengevat staan bij de proef met het wintervoorploegen drie vragen centraal:
- Nagaan of wintervoorploegen, zonder voorbehandeling met glyfosaat, bij graslandscheuren leidt tot een ander middelengebruik in de aardappelteelt;
- Nagaan wat het effect is van wintervoorploegen op de nitraatuitspoeling bij tijdelijk grasland gevolgd door pootgoedteelt;
- Nagaan of wintervoorploegen zonder gebruik van glyfosaat zorgt voor voldoende vernietiging van onkruiden (onder andere kweek) en een goede vertering van de graszode. Een goede vertering leidt tot minder verontreiniging van de aardappeloogst met grasresten.
Scheurproef jong en oud grasland
Tevens is de ‘Scheurproef jong en oud grasland’ opgezet op de zandgronden in Drenthe. Een demonstratieproject, waar de N (stikstof) mineralisatie na scheuren van gras wordt vergeleken tussen een perceel jong grasland (tweejarig gras) en een ouder perceel (6 á 7 jaar). Ook deze demo wordt aangelegd in samenwerking met Robin Bouwmeester.
Giske licht toe: “Eerder onderzoek toont aan dat bij een 2, 3 of 4-jarige zode de vrijgekomen stikstof kan worden opgenomen door het volggewas.” In de praktijk is er volgens Giske en Rianne nogal wat onduidelijk over hóeveel stikstof er dan precies vrijkomt en op welk moment en hoe je hier dan in de bemesting rekening mee kunt houden. “Binnen het deelproject in Drenthe hopen we hier helderheid in te verschaffen, door het meten van verschillen tussen jong en ouder grasland. En vooral door deze kennis hiermee te demonstreren.”