In het Friese laagveengebied Aldeboarn/De Deelen nemen boeren en burgers collectief de handschoen op bij het zoeken naar oplossingen voor de veenweideproblematiek. Een echte bottom-up aanpak dus, die 28 november centraal stond tijdens de 4e Werkplaats van IBP Vitaal Platteland.
Hoe kwam de Friese aanpak tot stand en – meer algemeen – hoe haak je maatschappelijke partners aan bij het oplossen van gebiedsvraagstukken?
“We trekken in alles samen op.” Mooie, alleszeggende woorden van Theunis Osinga van Wetterskip Fryslân. Hij is een van woordvoerders van de diverse Friese partijen, die de circa 50 deelnemers van de Werkplaats op zeer toepasselijke wijze welkom heten in kaasboerderij De Deelen in Tijnje. Om en om nemen ze het woord en geven soepel het stokje aan elkaar over. De toon is gezet. Vandaag doen we het op zijn Fries, no-nonsense, wars van hiërarchie.
Sinds eind 2016 werken de Stichting Beekdallandschap Koningsdiep/De Nije Boarn en Gebiedscoöperatie It Lege Midden in het hart van Friesland aan een succesvol gebiedsproces. In nauwe samenwerking met boeren, inwoners en andere maatschappelijke organisaties, met terreinbeherende organisaties (TBO’s) en – last but not least – met regionale overheden: provincie, waterschap en de gemeente Heerenveen.
Tips en tricks
“We werken niet met een programmateam, maar met uitvoerende teams. Die houden zich aan spelregels, die we met alle betrokken partijen samen hebben ontwikkeld. Een belangrijke randvoorwaarde: houd op met vergaderen”, zegt Arthur Cremers namens de provincie. En hij voegt er nog een andere tip aan toe: “Spreek belangentegenstellingen eerst onderling door, voordat je ze bij bestuurders op tafel legt.”
Vervolgens neemt Geert Teisman het woord. Als hoogleraar bestuurskunde van de Erasmus Universiteit is hij expert op het gebied van complexe besluitvorming en procesmanagement. Hij weet als geen ander hoe je energie in het samenwerkingsproces houdt, en blijkt zeer te spreken over de Friese aanpak: “Jullie zijn goed op weg.”
Maar aandachtspunten blijven er ook: “Wie krijgt de ruimte van zijn of haar achterban om met iets anders thuis te komen dan waarmee je op pad bent gestuurd? Dit is cruciaal, wil je er samen goed uitkomen. Formuleer dat wat je echt wilt bereiken, maar laat tegelijkertijd zoveel mogelijk open hoe je daar wilt komen.” En: “Laat vanuit elke organisatie zowel een ‘good guy’ als een ‘bad guy’ aanwezig zijn bij een gebiedsoverleg.”
Duivels dilemma
Na een korte vergelijkingsronde van de samenwerkingsafspraken binnen de diverse IBP-gebieden, is het tijd voor de boerenpraktijk. Met onze lunchknapzak onder de arm bezoeken we boer Marein van Norel. Hij boert op puur veen. Op zijn land worden verschillende proeven gedaan, zoals onderwaterdrainage en CO2-uitstootmonitoring.
Norel neemt ons mee in het duivelse dilemma in dit veenweidegebied: het waterpeil zou in verband met te veel inklinking eigenlijk flink omhoog moeten, maar beweiding moet ook mogelijk blijven. Stoppen vindt hij desgevraagd geen optie: “Ik vind het niet erg als de waarde van de grond wat daalt, zolang ik er maar een goede levensvoorziening uit kan halen. En we moeten er toch samen uit kunnen komen?”
De Werkplaats Vitaal Platteland is de Community of Practice van het IBP Vitaal Platteland en de plek waar we leren door te doen. Overheden van vijftien gebieden uit Nederland gaan hier in gesprek over hun ervaringen, successen en complexiteiten. Samen gaan we op zoek naar handvatten voor het vormgeven van het gebiedsproces en vooral voor een sterke en effectieve samenwerking tussen de vier overheden.