Westerkwartier

Het Westerkwartier is een van de grootste gemeenten van ons land, met een vrijwel volledig agrarisch grondgebruik. Het is te vinden ten westen van de stad Groningen. Er zijn globaal twee grondsoorten: zand/veen in het zuidelijk deel en zeeklei in het noorden. De melkveehouderij domineert. Het landschap is er bijzonder. Het Westerkwartier omvat Middag-Humsterland, het enige Nationaal Landschap in de provincie. De ontstaansgeschiedenis als deel van de Waddenzee is daar nog zeer goed herkenbaar, met een (beschermd) kenmerkend slotenpatroon, wierden, prachtige dijken en schitterende vergezichten. Het zuidelijk deel bestaat grotendeels uit een zeer gewaardeerd coulissenlandschap met elzensingels en houtwallen (‘wouden’).

In het gebied zijn verschillende initiatieven gericht op kringlooplandbouw  inmiddels van de grond gekomen. In het noordelijk deel is er een door bewoners en ondernemers gezamenlijk opgestelde gebiedsvisie. In het verlengde daarvan werken bewoners, ondernemers, agrariërs en onderwijs samen aan concrete projecten. Daar is ook een programmavoorstel ‘Ontwikkelend Landschap’ samengesteld dat is gericht op het samenbrengen van de agrarische ontwikkelagenda en de bescherming van landschap en biodiversiteit. Dit project start medio 2019. 

De opgave

De landbouw is onmisbaar voor het behoud van het karakter van deze gebieden.  Het is daarom zaak handelingsperspectieven gericht op natuurinclusieve en kringlooplandbouw toe te voegen aan het pakket van mogelijkheden van de (jonge) agrariërs in het Westerkwartier. Een weg waarbij een goede boterham te verdienen valt en gelijktijdig de landschappelijke kwaliteiten en biodiversiteit worden bewaard en ontwikkeld. Wij zien hiervoor goede kansen in de natuurinclusieve landbouw.

De genoemde vraagstukken passen bij het (landbouw-)beleid van betrokken overheden om integraal te werken aan een ontwikkeling, aan een transitiemodel voor de landbouw. Ook vanuit het lokale bestuur wordt dit ondersteund middels het coalitie akkoord.

De partners in het Westerkwartier

Bij de voorbereidingen zijn nu betrokken:

• Collectief Groningen West, 
• Gemeente Westerkwartier, 
• LTO Noord, 
• Ministerie van LNV, 
• Provincie Groningen, 
• Waterschap Noorderzijlvest,
• Gebiedscoöperatie Westerkwartier. 

De Gebiedscoöperatie is een bijzondere organisatie, opgericht door ondernemers en overheden. Daarvan zijn onder meer de volgende organisaties strategisch partner: 

• Landschapsbeheer
• Staatsbosbeheer
• Rabobank
• Terra college
• En meer dan 10 regionale bedrijven/instellingen.

De ambitie

De ambitie in dit programma is het creëren van nieuwe mogelijkheden (ook financiële) en die meetbaar te maken voor het uitvoeren van natuurinclusieve en kringlooplandbouw. Daarmee willen we de impact van natuurinclusieve landbouw in het Westerkwartier vergroten. Of – in wat andere woorden – we zullen ervoor  zorgen dat er (veel) agrariërs zijn die natuurinclusief boeren doordat dit een lonende activiteit is (geworden). Lonend voor zowel ondernemer als maatschappij. 

Een toekomstbestendig, grondgebonden gezinsbedrijf dat ook een maatschappelijk rendement heeft, is uitgangspunt in dit programma. Dat rendement kan ook gevonden worden in maatschappelijke doelen zoals natuurwaarden, waterkwaliteit en zoetwaterbeschikbaarheid, bijdragen aan tegengaan van klimaatverandering, kortere ketens, betere kringlopen. Dit moet er toe leiden dat de melkveehouderij in het Westerkwartier bijdraagt aan de Noord Nederlandse ambitie om een voorbeeld -koploper- te zijn voor toekomstige (inter-)nationale ontwikkelingen op het gebied van natuurinclusieve landbouw en kringlooplandbouw.

Deze vier ontwikkellijnen kunnen de kapstok zijn voor maatregelen in ons programma:

• Functionele biodiversiteit
• Bevorderen van (wilde) flora & fauna op boerenland
• Landschaps- en cultuurhistorische elementen of landschappelijke structuren die bijdragen aan biodiversiteit
• Verkleinen van negatieve effecten van landbouw op water en natuurwaarden.

Thema’s als gezondheid, klimaat, lucht- en waterkwaliteit en waterbeheer zullen in het programma een nadrukkelijke rol spelen.